Ik loop naar de supermarkt om boodschappen te doen, maar eenmaal daar aangekomen ben ik weer vergeten wat ik wilde halen. Nadat ik fruit en avondeten heb afgerekend en terugloop naar huis weet ik het weer: Appeltaart! Eenmaal thuis aangekomen (ik ben toch nog even teruggegaan voor de appeltaart), blijkt dat ik mijn sleutels binnen heb laten liggen. Gelukkig is mijn vriend nog thuis. Hoofdschuddend kijkt hij mij aan. “Mombrain zeker”, zegt hij lachend.
Bestaat een mombrain of zwangerschapsdementie dan echt?
Jazeker! In 2016 toonde een Nederlands (oké, vooruit, een deel van de onderzoekers is Nederlands) onderzoek aan dat het brein van zwangere vrouwen daadwerkelijk veranderingen ondergaat. En die veranderingen zijn ook nog eens zichtbaar, op een MRI-scan! (1)
In dit onderzoek werd een groep van 25 vrouwen gevolgd tijdens hun eerste zwangerschap. Hierbij werd er voordat ze zwanger werden een MRI-scan van het brein verricht, als een soort nulmeting. Vervolgens werden er opnieuw scans gemaakt na de zwangerschap.
Hiernaast werden de veranderingen in de hersenen vergeleken met eventuele veranderingen in de hersenen bij een even grote controlegroep van vrouwen die niet zwanger werden of moeder werden/waren (22 vrouwen), mannen die vader werden, en mannen die geen vader werden. Bij deze groep werden dus ook MRI-scans van de hersenen gemaakt.
Een mombrain wordt veroorzaakt door hersenverandering tijdens de zwangerschap
Uit het onderzoek bleek dat er daadwerkelijk veranderingen gezien worden in de hersenen van vrouwen die moeder worden. Met name de grijze stof van bepaalde delen van de hersenen verandert. Deze grijze stof, heeft met name het verwerken van informatie als functie (in tegenstelling tot de witte stof die vooral zorgt voor de communicatie tussen de zenuwcellen). Bij de zwangere vrouwen nam het volume van de grijze stof op bepaalde delen van de hersenen af, vooral de delen die een rol spelen bij het begrijpen van sociale situaties, andere mensen en empathie. (1)
Maakt een mombrain je dommer?
Dat het volume van de grijze stof op deze plekken afneemt wil echter niet per se zeggen dat deze gebieden minder goed functioneren. Sterker nog: ze lijken beter te functioneren. De onderzoekers zagen namelijk ook dat de hersengebieden die tijdens de zwangerschap veranderen deels overeenkomen met die gebieden in het brein van een vrouw die in de periode na de geboorte het sterkst reageren op haar kind. Ook zagen zij dat de mate van hersenverandering voorspellend kon zijn voor de binding tussen moeder en kind. Mogelijk duidt het dus op juist een extreem goede afstemming van verbindingen, waarin de zenuwcellen meer gespecialiseerd zijn en efficiënter werken. (1) Een soort fine-tuning dus. (2)
Hoewel dit vaak wordt gezegd dat een mombrain je dommer maakt, of vergeetachtiger (zoals ook de gebruikte naam zwangerschapsdementie doet vermoeden) is dit niet per se uit de eerdergenoemde studies gebleken. Al is dit ook niet direct onderzocht (er werden bijvoorbeeld geen IQ of geheugentesten gedaan). Hiernaast kun je natuurlijk vergeetachtiger worden door tal van andere dingen die niets met hersenverandering te maken hebben maar vooral met zwangerschap of moederschap: vermoeidheid, slaapgebrek, misselijkheid en een überhaupt sterk veranderend leven maken je er waarschijnlijk niet scherper op.
Is een mombrain alleen voor moeders?
De controlegroepen van het onderzoek, de vrouwen die geen moeder werden en mannen die wel en niet vader werden, lieten deze breinveranderingen niet zien. Een computer kon zelfs op basis van de MRI-scans van verschillende hersenen die van moeders er met grote nauwkeurigheid uitpikken.
Oftewel: een mombrain zoals hier beschreven is heel specifiek voor moeders, en niet voor ouders in het algemeen. Mogelijk wordt een mombrain aangestuurd door hormonale veranderingen in de zwangerschap, maar of dit echt zo is en hoe dat precies zit is nog niet goed onderzocht.
Nieuwe onderzoeken laten echter zien dat er in de hersenen van nieuwbakken vaders toch ook wel wat veranderingen plaats vinden. Deze veranderingen lijken tot nu toe in wat andere hersengebieden plaats te vinden. Hoe dat precies zit, en welke consequenties dat heeft voor vaders (vaders met meer hersenverandering reageerden bijvoorbeeld sterker op foto’s van hun baby), moet nog verder worden onderzocht. (5,6)
Wat kun je doen aan een mombrain?
Hoewel sommige mensen beweren dat Omega-3 supplementen je zouden “beschermen” tegen een mombrain kon ik daar geen goed wetenschappelijk onderzoek over vinden. De vraag is echter ook óf je beschermd moet worden voor een mombrain. De veranderingen in de hersenen tijdens de zwangerschap hebben zeer waarschijnlijk een handige functie. Zo kan het bijvoorbeeld zo zijn dat de (aanstaande) moeder de behoeften van haar baby beter kan herkennen dankzij de veranderingen in haar brein. (3) Ook zou het de hechting, of een gevoel van hechting, kunnen versterken. (1) Iets wat mogelijk nooit meer verdwijnt... In een follow-up studie vonden dezelfde onderzoekers dat de hersenverandering 6 jaar na de bevalling nog steeds zichtbaar waren. (4)
Referenties: