Iedereen zit wel eens niet zo lekker in zijn of haar vel. Niks mis mee en vaak is het naar een paar dagen wel weer over. Anders wordt het als de wisseling in stemming intens, langdurig en wat heftiger is dan wat je van jezelf gewend bent. Als je dan ook nog last van hebt van andere klachten zoals slapeloosheid, verminderde eetlust en een gebrek aan energie, is er sprake van een stemmingsstoornis(4).
Wat is een depressieve stoornis?
We spreken over een depressieve stoornis als iemand minstens 2 weken symptomen vertoont die betrekking hebben op een depressieve stemming of verlies aan interesse en plezier in het dagelijkse doen en laten(1). Niet alleen is het stemmingsthermometer volgens de literatuur gezakt tot onder de 5, maar ook heeft iemand moeite om aan taken te beginnen/af te ronden, is er sprake van een toe- of afname van de eetlust, zijn er slaapproblemen, gebrek aan energie, schuldgevoel, concentratieproblemen, besluiteloosheid en doodsgedachten(4). Bovendien beperken al deze symptomen in het dagelijks functioneren(1).
Welke depressies zijn er?
Niet alle depressies zijn hetzelfde. Bij een lichte depressie heeft iemand vaak last van bovenstaande symptomen, maar lukt het nog wel om de meeste dagelijkse bezigheden te blijven doen. Wel is het van belang om de klachten serieus te nemen om ernstiger klachten te voorkomen(2).
Een zware depressie
Een zware depressie herken je wanneer er veel van bovenstaande symptomen optreden en deze snel erger worden. De zware depressie trekt ook een zware wissel op het dagelijks leven en soms lijkt stoppen met leven minder erg dan met depressie doorleven. Tijdens een zware depressie kan de psychotische depressie ook zijn intrede doen omdat iemand de grip op de werkelijkheid kwijtraakt. Er treden dan hallucinaties op of vreemde/onware gedachtes, zoals de gedachtes dat je niets meer waard bent(2).
Een chronische depressie
Daarnaast kennen we ook nog de chronische (langdurige) depressie, deze ontstaat vaak vanwege de restverschijnselen van een eerdere depressie. We spreken van een chronische depressie als de klachten ernstig zijn en langer dan 2 jaar aanwezig zijn. Periodes met zware klachten worden vaak afgewisseld met betere tijden(2).
Seizoensgebonden depressie
De seizoensgebonden depressie doet zich steevast voor in een bepaalde periode van het jaar, meestal het najaar. Afgezien van somberheidsklachten, voelen mensen zich moe en eten zij vaak veel. Vooral meisjes en vrouwen hebben vaak last van dit soort depressie. Een depressie die alleen maar meisjes en vrouwen treft is de postpartum depressie, beter bekend als de postnatale depressie. Na de bevalling is het erg logisch dat de vrouw huilbuien heeft en zich kwetsbaar en neerslachtig voelt. Als de neerslachtigheid hardnekkig is, lang aanhoudt en er ook nog sprake is van extreme prikkelbaarheid, spreken we van een postpartum depressie. Soms kan dit ook nog gepaard gaan met psychotische of manische symptomen(2).
Manische depressie
Tot slot de manisch depressieve stoornis, oftewel: leven in uitersten. Depressieve stemmingen en extreem opgewekte, manische stemmingen wisselen elkaar af. In een manische fase voel je je extreem vrolijk, moedig en daadkrachtig maar ook prikkelbaar en licht ontvlambaar. Tussen deze twee uitersten zitten periodes van relatieve rust(2).
Hoe ontstaat een depressie?
Dat weten we nog niet helemaal. Wat we wel weten is dat een depressie vaker voorkomt bij vrouwen dan bij mannen. Hiernaast speelt erfelijkheid een grote rol(4). Andere oorzaken kunnen zijn een ontregeld stresshormoon cortisol-of immuunsysteem, gebruik van drugs en alcohol of ziektes zoals bijvoorbeeld dementie van de ziekte van Parkinson(1).
Factoren gerelateerd aan depressie
Psychosociale factoren die gerelateerd zijn aan het ontstaan van een depressie zijn bijvoorbeeld een heftige gebeurtenis in de jeugd, kleine sociale kring, het hebben van angsten en weinig zelfvertrouwen. Toch hoeft het niet perse te zijn dat je met deze factoren een depressie zult ontwikkelen. De meest gevolgde hypothese over het ontstaan van depressies is daarom dat het een combinatie is van psychosociale en biochemische factoren. En dat laatste, de biochemische factoren, vind je in de hersenen.
Wat gebeurt er in de hersenen als je depressief bent?
Er word veel onderzoek gedaan naar depressies en nog lang niet alles is bekend. Wat wetenschappers al wel hebben gezien is dat de hersenstructuren veranderen. Zo lijkt de balans van de neurotransmitters in de hersenen verstoord en is het cortisolgehalte (stresshormoon) vaak verhoogd, dit wijst op een verstoring van de hersenstruturen hypofyse en hypothalamus(1). Deze hersenstructuren zijn de belangrijkste regelaars van de hormoonhuishouding. De hypofyse is een klier die hormonen produceert en de hypothalamus is de bestuurder van het hormonale systeem(3).
Een depressie.. en dan?
Wanneer je depressieve klachten ervaart is het belangrijk dat je hulp zoekt bij de huisarts, partner of familie of vrienden. Uitspreken van gevoelens is de eerste stap in het zoeken van hulp. Het aanhouden van een dagschema, goede nachtrust, gezond eetpatroon en regelmatig bewegen kan een positief effect op je klachten hebben. Het belangrijkste is echter dat je hulp zoekt bij een professional die samen met jouw op zoek kan naar een passende therapie.
Vragen om hulp is namelijk geen zwaktebod, het is wilskracht. Heb jij op dit moment een actieve doodswens? Bel dan met 0900-0113 voor hulp. Je bent niet alleen.
Referenties:
1) Klinische psychologie, theorieën en psychopathologie. M van Son, J v.d Bout, J. Hoevenaar en S Perreijn 2) Depressievereninging.nl
4) Beknopt overzicht van de criteria DSM-5, American Psychiatric Association
Over de gastauteur
Deze blog is geschreven door Alie Steensma. Zij is zo'n 15 jaar werkzaam in de zorg, eerst als verzorgende IG en nu als sociaal werker op een FPA bij de GGZ. Ze richt zich voornamelijk op psychiatrische ziektebeelden zoals psychotische stoornissen, persoonlijkheidsproblematiek en depressies.