Daar sta je dan, het nieuws komt hard binnen. Een hoofd en lijf vol emoties, veel vraagtekens en dan? Het voelt als een achtbaan, hard en veel en je wilt eruit, hier had je niet om gevraagd. En met jou reist je hele gezin mee in de achtbaan die ziekte-binnen-het-gezin heet.
Kinderen merken meer dan je denkt
Ernstige ziekte binnen het gezin heeft veel impact op de kinderen en je eerste reactie is misschien wel ze te willen beschermen voor dit nieuws, wat heel begrijpelijk is. Toch help je als ouder je kind het beste door eerlijk te zijn. Te vaak hoor ik nog; mijn kind is nog jong en merkt het niet, het tegendeel is waar. Jonge kinderen voelen met hun lijf en horen meer dan je denkt. Ze voelen dat je anders reageert en horen misschien delen van gesprekken die je voert. Daarom deel ik graag een aantal handvaten met je die je juist nu op weg helpen.
Kanker: hoe vertel je het de kinderen? 5 tips!
1. Er is nooit een goed moment voor slecht nieuws
Pak een moment, bij voorkeur niet net voor het naar bed gaan, om je kinderen te vertellen welk nieuws jullie te horen hebben gekregen. Bedenk je dat er nooit een perfect moment is. Het is niet erg wanneer kinderen merken dat het je raakt of er tranen komen. Dit geeft hen juist toestemming deze gevoelens ook te mogen hebben.
2. Wees eerlijk op het niveau van je kind en maak de boodschap niet te lang
Je kunt ervoor kiezen het de kinderen tegelijk te vertellen. Durf eerlijk te zijn en kijk wat je helpt om de juiste woorden te vinden, zelf vind ik een goed kinderboek daar altijd heel helpend bij voor ouders.
Bij kanker binnen het gezin is het boek Grote boom is ziek van Nathalie Slosse aan te raden. De tekeningen helpen je het verhaal te vertellen. Bijvoorbeeld: “De dokter vertelde mama vandaag dat mijn borst ziek is, de dokter gaat er alles aan de doen de borst beter te maken. Grote boom werd ook ziek, zullen we in het boek eens lezen hoe dat bij de boom is gegaan?”
Geef voldoende informatie om de eerste onzekerheden en onrust bij kinderen weg te nemen. Kijk hoe je kind reageert. Als het kind even weg wil lopen, laat dit dan gebeuren en stop als het kind dit aangeeft. Er komt een later moment waarop je verder kunt met het delen, zo voorkom je dat kinderen overspoelt raken.
3. Praat over kanker in de juiste woorden
Kinderen horen meer dan je denkt, juist daarom is het fijn de woorden wel uit te spreken, zodat ze weten wat het is. Vertel hoe de ziekte heet. Informatie achterhouden die wel belangrijk is, maakt dat kinderen gaan fantaseren. Fantasie en werkelijkheid gaan door elkaar lopen en kinderen fantaseren vaak de spannende kant op. Geef ze ruimte om hun vragen aan je te stellen. Vragen waar je nu nog geen antwoord op weet kunnen jullie opschrijven om aan de dokter te vragen.
4. Wees betrouwbaar
Dit kun je heel goed doen door kinderen te vertellen dat je het deelt wanneer de dokter nieuws heeft of er onderzoeken zullen zijn. Ooit hield ikzelf, tijdens mijn behandelingstraject voor borstkanker, achter dat ik een onderzoek had. Ik wilde ze niet onnodig belasten. Juist dit wakkerde wantrouwen aan de weken erna. Was ik wel waar ik vertelde dat ik was of wilde ik ze weer beschermen? Helaas kunnen we kinderen niet beschermen tegen deze levensgebeurtenissen. Wel kunnen we een voorbeeld zijn hoe we ermee om kunnen gaan. Vertel kinderen wat ze de komende periode kunnen verwachten; zoals behandelingen in het ziekenhuis en wie er dan voor hen is.
5. Vertel ook de school dat je ziek bent
Deel op school wat er binnen jullie gezin speelt. Wat hebben jullie de kinderen vertelt en hoe? Het is fijn dat school de plek blijft waar alles nog zo is als het was. Dat juf of meester weten wat er speelt, een lijntje met het kind houden. Kinderen kunnen er nog niet altijd over praten, maar met hun lijf wel laten zien wat er speelt. Ze uitten dit in hun gedrag en zijn mogelijk sneller uit hun doen. Vraag het kind hoe het wil dat de informatie met school gedeeld wordt. Is het kind daarbij of niet? Wil het kind het boek meenemen die jullie thuis gebruiken? Waardevol! Dit legt gelijk een lijn van verbinding.
Kanker in je gezin, maar je bent niet alleen
Ik wens je toe dat bovenstaande woorden je op weg mogen helpen op het pad wat jij nu bewandelt met je gezin. Of dat het een lijstje mag zijn wat jij als zorgprofessional kunt delen met het gezin wat op je pad komt wat nu met ziekte te maken heeft. Er is zoveel wat je kunt doen bij thema’s als ziekte binnen het gezin, laten we er samen nog meer oog voor hebben.
Over de gastauteur
Esther Mars is ex-kanker patiënte en rouw- en verliesbegeleider bij Bij5 Coaching. Ze is gespecialiseerd in rouw- en verliesbegeleiding binnen het gezin (ook online) en geeft teamtrainingen binnen de zorg.