Al in 2021 vertelde ik in deze blog dat vaccinatie tegen SARS-Cov-2 niet leidt tot onvruchtbaarheid en legde ik uit waarom niet. Ook op dat moment werden er, zowel in Nederland als in het buitenland, door vrouwen bijwerkingen gerapporteerd rondom onze menstruatie en eisprong. Ten tijde van de vorige blog waren er nog geen officiële peer-reviewed medische artikelen over menstruatieproblemen na het ontvangen van een SARS-CoV-2 vaccin verschenen. Uiteraard kon dit toen nog komen: jonge menstruerende vrouwen stonden immers niet vooraan in de rij voor een vaccin. Inmiddels zijn ook veel jonge vrouwen gevaccineerd en weten we meer. Tijd voor een update!
Allereerst: hoe worden bijwerkingen eigenlijk gerapporteerd?
Al eerder hoorden we zowel in de gewone als alternatieve media over meldingen van menstruatieklachten bij vrouwen na vaccinatie tegen SARS-Cov-2. Om dit goed te begrijpen is het belangrijk je te realiseren hoe bijwerkingen worden gemeld. In Nederland worden bijwerkingen onder andere gemeld bij het Lareb. Bij het Lareb kan iedereen deze meldingen doen. Dat gebeurt dus niet alleen door professionals zoals artsen of verpleegkundigen, maar door eigenlijk wie dat maar wil.
Welke voor- en nadelen heeft dit?
Dit heeft als voordeel dat er makkelijk heel veel bijwerkingen kunnen worden geregistreerd en het rapporteren niet afhankelijk is van je beroep of positie. Als nadeel heeft deze manier van registratie dat er geen directe oorzaak-gevolg relatie kan worden bepaald. Ter voorbeeld: als ik nu toevallig struikel nadat ik paracetamol heb gebruikt en daardoor een blauwe plek oploop, kan ik het Lareb bellen en melden dat ik na paracetamolgebruik een blauwe plek heb opgelopen. Dit wordt dan zo geregistreerd. Deze registraties op zich zeggen dus niets over of blauwe plekken ook echt door paracetamol worden veroorzaakt. Pas wanneer er veel bijwerkingen over een bepaald middel, zoals blauwe plekken bij paracetamol, wordt verder onderzoek gedaan naar de relatie tussen deze twee. Dit is wat betreft menstruatieklachten en Covid-vaccinatie inmiddels gebeurd.
Hoe ziet goed onderzoek naar bijwerkingen er idealiter uit?
Idealiter zou je om een oorzaak-gevolg relatie te onderzoeken graag twee willekeurige groepen met elkaar vergelijken waarbij in allebei de groepen een interventie (zoals een vaccinatie) wordt gedaan, maar de ene groep een nep-interventie (placebo, een nep-vaccinatie) krijgt. Oftewel: een gerandomiseerd geblindeerd placebo-gecontroleerd onderzoek. De ene groep krijgt een vaccinatie en krijgt daarna een vragenlijst of onderzoek naar menstruatieproblemen, de andere groep krijgt een nepvaccinatie (maar weet dit zelf niet) en krijgt daarna precies de zelfde vragenlijst of onderzoek. Vervolgens worden de uitkomsten van deze twee groepen met elkaar vergeleken en kun je zeggen: komen eventuele menstruatieproblemen nou echt door het vaccin of komen ze ook net zo vaak voor bij de vrouwen die het nepvaccin kregen (en heeft het dus niets met het vaccin te maken).
Menstruatiestoornissen na vaccinatie komen voor
Afgelopen maand werd een nieuw Amerikaans onderzoek gepubliceerd die precies dit deed: het onderzoeken van menstruatieverschillen bij een groep gevaccineerde versus ongevaccineerde vrouwen.(1) In totaal deden 3959 vrouwen mee aan het onderzoek. Hiervan waren 2403 gevaccineerd, 1556 ongevaccineerd. Dit waren allemaal vruchtbare Amerikaanse vrouwen tussen de 18 en 45 jaar oud die een normale cyclusduur (24-28 dagen) hadden. Bij de ongevaccineerde vrouwen keken ze naar 6 menstruatiecycli, bij de gevaccineerde vrouwen keken ze eerst naar de eerste 3 cycli voorafgaand aan vaccinatie. Vervolgens werden ze gevaccineerd en werd er gekeken naar de 3 opeenvolgende cycli ná vaccinatie. Dus, in beide groepen, 6 opeenvolgende cycli in per vrouw. Vervolgens berekenden ze de gemiddelde verandering binnen de individuele cyclus in zowel de cyclusduur en menstruatieduur (dus de tijdsduur van bloedverlies). (1)
Vaccinatie kan mogelijk leiden tot een iets langere cyclusduur
En wat bleek? Er werd een relatie gevonden tussen een verandering in cyclusduur van ongeveer 1 dag bij de vrouwen die gevaccineerd werden. Oftewel: de menstruatie (en eisprong waarschijnlijk ook, al is dit niet getest) schoof gemiddeld 1 dag op. Let wel: dit is een gemiddelde. Dat betekent dus dat het bij sommige vrouwen ook langer kon zijn en bij anderen afwezig kon zijn. (1) Er werden geen verschillen gezien in de lengte van de menstruatie (dus echt de duur van het bloedverlies) met betrekking tot vaccinatie. Over hoeveelheid bloedverlies, iets wat je via de media nog wel eens hoort, werden geen gegevens verzameld.
Nuance: Was dit goed onderzoek?
Opzich is dit een redelijk goed onderzoek. Er werden twee groepen vrouwen met elkaar vergeleken en vrouwen deden al mee vóórdat ze een vaccinatie kregen. Er werd dus niet achteraf nog eens gekeken. Wat jammer is, is dat de groep vrouwen die geen vaccinatie kregen niet een nepvaccin toegediend kregen. Dit zou de twee groepen nog beter kunnen vergelijken, omdat alle vrouwen dan dáchten dat ze een vaccin hadden gekregen. Omdat ze vrouwen zelf hun menstruatiegegevens bijhielden in een app zou dit eerlijker zijn. Bijvoorbeeld omdat wanneer je weet dat je een vaccin het gehad je ook weet dat je bijwerkingen kunt verwachten, je dit ook eerder opschrijft. Ook heb ik niet goed kunnen vinden of er verschillen waren tussen de groepen, bijvoorbeeld of in de ene groep meer jonge of meer oudere vrouwen zaten. Dit laatste kan een verschil maken in het vaker optreden van een wisselende cyclus. Of er ook uitschieters waren in cyclusduur, naar bijvoorbeeld 5 dagen of iets dergelijks, wordt in dat wat we tot nu toe kunnen zien van het onderzoek niet vermeldt, want het volledige onderzoek is nog steeds niet te lezen. Wat ik wel mooi vind aan dit onderzoek is dat hoewel de meeste gevaccineerden in het onderzoek het Pfizer-BioNTech-vaccin kregen (55%), ook 35% Moderna kreeg in 7% Janssen. Dit terwijl veel andere onderzoeken vooral over Pfizer gaan.
Noors onderzoek toont hevigere menstruaties na vaccinatie tegen SARS-Cov-2
In dit Noorse onderzoek werden 5688 vrouwen in de leeftijd van 18-30 jaar geïncludeerd die vragenlijsten kregen over hun menstruatie voor en na vaccinatie. Voorafgaand aan vaccinatie kwamen menstruatiestoornissen bij deze vrouwen al in 37.8% voor.(2) De onderzoekers zagen dat vrouwen na de vaccinatie 1.9 keer vaker hevigere bloedingen rapporteerden dan voorafgaand aan vaccinatie. Vrouwen die na hun eerste vaccinatie heviger hadden gemenstrueerd deden dit in het merendeel van de gevallen (65.7%) ook na de tweede vaccinatie, maar dit hoefde dus niet per se. De onderzoekers concludeerden hierbij dat menstruatiestoornissen over het algemeen vaak voor komen, ongeacht de vaccinatie, maar dat vrouwen na vaccinatie net wat vaker heviger bloedden.(2)
Nuance: Was dit een goed onderzoek?
Mwa. Wat tof is dat het een grote groep vrouwen is en er werd gekeken naar menstruatiestoornissen voor en na vaccinatie. Hierbij wordt duidelijk dat menstruatiestoornissen sowieso best vaak voorkomen. Ik vind het jammer dat er niet twee groepen vrouwen (met en zonder vaccinatie) met elkaar vergeleken zijn. Ook is het een gemiste kans dat niet een deel van de vrouwen een nep-vaccin kreeg. Dit zou, net als in het andere onderzoek, de twee groepen nog beter met elkaar kunnen vergelijken, omdat alle vrouwen dan dáchten dat ze een vaccin hadden gekregen. Omdat de vrouwen ook in dit onderzoek zelf hun menstruatiegegevens bijhielden zou dit beïnvloedt kunnen worden doordat je wanneer je weet dat je een vaccin het gehad je bijwerkingen kunt verwachten. Dit zou er voor kunnen zorgen dat vrouwen dit eerder opschrijven.
Wat zegt dit over vruchtbaarheid?
Kort gezegd: helemaal niets. De lengte van je menstruatiecyclus en het moment waarop je je eisprong hebt zegt niet veel over je vruchtbaarheid. Daarnaast is het normaal dat de lengte van je cyclus, menstruatie en ook het tijdstip van je eisprong varieert. Dit is altijd zo, maar pas wanneer je er op gaat letten (bijvoorbeeld omdat je zwanger wilt worden, ziek bent geweest of noem maar op) valt dit op. En dat is nu ook precies goed om stil bij te staan. De meeste menstruaties zijn niet elke maand hetzelfde. Ook zijn de meeste cycli niet tot op de dag nauwkeurig gelijk. Je verliest niet altijd dezelfde hoeveelheid bloed, de ene maand kan heftiger zijn dan de andere. Het is dus heel logisch dat je, wanneer je nauwkeurig op je menstruatie gaat letten, verschillen gaat opmerken.
Zo varieert mijn cyclus, eisprong en menstruatie nogal afhankelijk van of ik nachtdiensten heb. Mijn eisprong kan ten tijde van nachtdiensten zo maar een paar dagen opschuiven en mijn cyclus en menstruatie schuiven dan mee. Je kunt dit als het ware zien als dat “je lichaam even zijn aandacht nodig heeft voor iets anders” (makkelijk gezegd). Ook wanneer ik ziek ben gebeurt dit, en yes, ook toen ik mijn booster kreeg was dit zo. Ligt dit dan aan de booster? Of ligt het aan een van die vele andere factoren die invloed kunnen hebben op mijn menstruatie? Dat weet ik niet. Wanneer zo veel factoren invloed kunnen hebben is het heel moeilijk, ook met wetenschappelijk onderzoek, om hier een schuldige voor aan te wijzen.
De vraag is: maakt het uit wie of wat de schuldige is?
Het antwoord hierop is: nee, zolang je geen langdurige schade ondervindt. Natuurlijk is het mega vervelend wanneer je eisprong plots later is wanneer je zwanger probeert te worden, dit heeft uiteraard effect op je timing van gemeenschap en daarmee je kansen die maand. I get it. Ook kan dit nog lastiger voor je zijn wanneer je bijvoorbeeld in een fertiliteitstraject zit. Maar wat ik je vooral wil meegeven is: je bent niet plots onvruchtbaar geworden en je had dit ook kunnen meemaken los van de vaccinatie (alleen had je het dan misschien eerder als toevallig beschouwd). Hoewel in ons hoofd de oorzaak-gevolg relatie tussen vaccinatie en verandering van cyclus een een-tweetje is, hoeft dit helemaal niet zo te zijn. En bovendien: ook al is dit zo, dan is dit dus niet erg, maar wel erg irritant.
Vaccinatie tegen SARS-Cov-2 maakt niet onvruchtbaar
Wat belangrijk is om te weten is dat er een hele hoop vrouwen zwanger geworden zijn na vaccinatie (zie hiervoor ook een uitgebreide vorige blog): daar heb je een intacte cyclus voor nodig en vruchtbaarheid. Zo werden in een recent onderzoek, waar 35.691 vrouwen aan meededen tijdens het onderzoek bijna 5000 vrouwen zwanger nádat zij een vaccinatie kregen. De rest van de vrouwen in het onderzoek waren al zwanger op het moment dat zij hun vaccinatie kregen.(4) Dit weerlegt de ongegronde theorie dat vaccinatie onvruchtbaar zou maken. Waar het idee van onvruchtbaarheid na vaccinatie dan vandaan komt, dat lees je hier. Over vaccinatie tijdens de zwangerschap lees je nog meer in deze en deze blog.
Conclusie
In deze twee onderzoeken lijkt het zo te zijn dat na vaccinatie zowel de duur van de cyclus als de heftigheid van de menstruatie na vaccinatie iets kan vergroten. De onderzoeken zijn niet van dermate kwaliteit dat we dit met zekerheid kunnen zeggen, echter kunnen we ook niet stellen dat het niet zo is. Belangrijk hierin is te beseffen dat menstruatiestoornissen ook zonder vaccinatie regelmatig voorkomen. Het allerbelangrijkste is echter dat het hebben van menstruatiestoornissen, al dan niet gerelateerd aan vaccinatie, zeker niet hoeven te zeggen dat je onvruchtbaar bent. Voor onvruchtbaarheid na vaccinatie is namelijk echt geen enkel bewijs.
Referenties
Disclaimer: Deze blog is geschreven vanuit mijn perspectief als arts. Ik geef in deze blog geen medisch advies, maar probeer de wetenschappelijke informatie te geven waarmee jij zelfkunt beslissen. Ik ben geen expert op het gebied van politiek, of economie, en schrijf daar dus ook niet over. Ik probeer in deze blog met de medische kennis die ik heb informatie te geven over de medische kant van het verhaal, gebaseerd op de informatie die voor mij beschikbaar is op het moment van schrijven, d.d. 06-02-2022. Ik word niet betaald of gesponsord voor het schrijven van deze blog, noch door mijn ziekenhuis, noch door de overheid of de farmaceutische industrie. Voor meer actuele informatie: ga naar de website van het RIVM.