Geen sport is leuker dan snowboarden als je het mij vraagt, maar helaas is ook deze sport niet zonder risico's. En hoewel de (gezondheids) voordelen van wél sporten vele malen groter zijn dan de risico's ervan, zie ik als spoedeisende hulp arts regelmatig patiënten met sport-gerelateerd letsel. Omdat voorkomen beter is dan genezen deel ik graag met jullie mijn tips om letsel tijdens de wintersport zo veel mogelijk te voorkomen.
Tip 1: Draag een helm
Toen ik begon met snowboarden was het dragen van een helm nog een beetje raar, maar inmiddels zie je bijna niemand meer helmloos op de piste. In veel gebieden is het dragen van een helm zelfs verplicht, en dat is maar goed ook! Hoewel het dragen van een helm niet significant lijkt te beschermen tegen het krijgen van een hersenschudding, beschermt het wel tegen ernstiger hersenletsel zoals val-gerelateerde hersenbloedingen en tegen uitwendig hoofdletsel zoals hoofdwonden. Daarnaast houdt een helm je hoofd lekker warm, wat onderkoeling kan helpen voorkomen. Zorg er voor dat je helm de juiste maat heeft en doe hem altijd vast. Draag bij voorkeur een helm mét oorbeschermers (deze verkopen ze vaker in de ski-sectie dan in de snowboard-sectie van de sportwinkel) zodat je oren ook beschermd worden, zowel tegen verwondingen als tegen de kou.
Tip 2: Draag een bril met UV-bescherming
Fotokeratitis, of sneeuwblindheid, is een pijnlijke oogziekte die wordt veroorzaakt door een te grote blootstelling van UV-licht op de ogen. Je kunt het als het ware zien als een verbranding van de ogen. De pijn ontstaat typisch 7 uur na blootstelling, meestal na een dag in de sneeuw of als je de volgende ochtend wakker wordt. De aandoening kan ook veroorzaakt worden door andere varianten van overmatige blootstelling aan UV-licht, bijvoorbeeld onder de zonnebank of op het strand. Het mooie is dat dit oogletsel gemakkelijk te voorkomen is met een goede bril of goggle. Mét UV bescherming dus.
Tip 3: Draag zonnebrandcrème met een hoge beschermingsfactor
Net als je ogen kan ook je huid verbranden, en ook dat gaat vaak initieel onopgemerkt. Laat je niet misleiden door het koude weer of de sneeuw. Juist hoog in de bergen is de blootstelling aan UV-straling hoog, en de witte sneeuw reflecteert de stralen ook nog eens. Resultaat: een dubbele lading schadelijke UV-straling op jouw mooie huidje. Insmeren dus.
Tip 4: Draag warme kleding, sokken en handschoenen
Onderkoeling is een groot risico wanneer je onvoorbereid de kou in stapt. Hoewel je tijdens het skiën en snowboarden wel warm zult worden door de inspanning, koel je af in de (vaak open) liftjes die naar de piste toe brengen. Onderkoeling heeft multipele nadelige effecten op je lichaam, variërend van verward of agressief gedrag (niet handig op de piste) tot uiteindelijk bewustzijnsdaling, orgaanfalen en zelfs de dood. Je koelt extra snel af wanneer je kleren nat zijn. Zorg daarom voor speciale waterdichte kleding. Ik zelf draag altijd onder mijn waterdichte broek en jas nog meerdere lagen kleding, inclusief thermokleding. Zweet je snel en veel? Neem dan een extra droog (thermo) shirt mee en kleed je tijdig om.
Tip 5: Zorg voor goede intake
Hoewel intermittend fasting steeds meer wetenschappelijke bijval lijkt te krijgen is het voorafgaand aan het skiën of snowboarden geen goed idee om je eten te laten staan. Tijdens de wintersport verbruikt je lichaam zowel energie om te kunnen sporten als ook om je lichaam warm te kunnen houden. Zorg dus dat je deze energie aan boord hebt door goed te eten. Ook genoeg drinken is belangrijk. Niet alleen zal je meer vocht verliezen door het zweten bij het sporten, ook zorgt de kou er voor dat je waarschijnlijk iets vaker zal moeten plassen (koude diurese) en dus vocht verliest. Neem daarom altijd een flesje water mee of pauzeer af en toe voor een kop warme thee of chocolademelk. Hoewel verleidelijk, is alcohol drinken tijdens het wintersporten eigenlijk niet verstandig. Niet alleen heeft alcohol een nadelig effect op je techniek en inschattingsvermogen (eigenlijk net als in het verkeer), ook zorgt het voor vaatverwijding en daarmee voor meer warmteverlies via de huid. Net wat je niet wilt in de kou!
Tip 6: Overweeg gewrichtsbeschermers
Kniebeschermers Als snowboarder draag ik altijd kniebeschermers. Hoewel er geen enkel hard bewijs is dat dit serieus letsel voorkomt vind ik de pads op mijn knieën prettig wanneer ik op mijn knieën zit en voorkomt dit bij mij blauwe knieën (snowboarders zullen dit herkennen). Rugbeschermer Ik draag tevens altijd een rugbeschermer. Deze beschermt waarschijnlijk niet tegen groot rugletsel (gebroken wervels) maar wel tegen kleinere verwondingen (bijvoorbeeld als barrière voor scherpe ski's wanneer iemand je van achteren aanrijdt). Ook draag ik altijd een sport-rugtas, deze biedt zowel een barrière tegen verwondingen van de rug als een zacht kussen (mijn extra trui en muts zitten er in) mocht ik vallen. Polsbeschermers Polsbeschermers zijn wat mij betreft aan te raden, zeker als beginner. Sommige andere artsen zullen hier echter anders over denken, want het daadwerkelijke effect is dubieus. Polsbeschermers beschermen namelijk niet tegen het breken van je pols, maar wanneer je de pols breekt, breekt hij net iets vaker op een gunstigere plek (buiten in het gewricht). Hierdoor hoeft zo'n polsbreuk net iets minder vaak geopereerd te worden. Wel beschermen polsbeschermers zeker tegen (huid)verwondingen van de pols, en dat is ook wat waard. Broekjes met padding Val je (nog) frequent? Er zijn broekjes te koop met kussentjes of pads er in genaaid. Ook deze beschermen niet tegen breuken, maar wel tegen verwondingen en kneuzingen. Ik heb deze in mijn beginjaren als snowboarder veel gedragen en was er maar wat blij mee! Mogelijke nadelen Hebben al deze beschermingsmaatregelen ook nadelen? Ja. Waarschijnlijk kun je iets minder flexibel bewegen, wat effect kan hebben op je techniek. Ook kan het een gevoel van schijnveiligheid geven, waardoor je misschien meer risico's gaat nemen op de piste en eerder letsel op kunt lopen. Overweeg dus vooral wat voor jou op jouw niveau wel of geen voordelen kan hebben.
Tip 7: Don't eat the yellow snow!
Hoewel ik het eten van sneeuw überhaupt nooit heb begrepen, en het waarschijnlijk medisch gezien niet veel kwaad kan om gele sneeuw te eten, zullen je wintersportvrienden je hier nog jaren lang aan blijven herinneren. Om over de sinterklaasgedichten en trouwspeeches nog maar te zwijgen...