De blaadjes zitten aan de bomen, het gras groeit en de zon schijnt. Tijd om naar buiten te gaan, een korte broek aan te trekken en de tuin of natuur in! Maar,… daarmee helaas ook tijd voor tekenbeten. In deze blog neem ik je mee in hoe je aan een tekenbeet komt, waarom dit gevaarlijk kan zijn en wat je er aan kunt doen!
Wat zijn teken eigenlijk?
Teken zijn kleine bruine of zwarte beestjes van 1 tot 3 millimeter die wat lijken op een spin. Ze komen vooral voor in struiken en hoog gras, bossen en duinen maar ook gewoon in de tuin en zelfs in de stad. Eigenlijk overal waar het groen en vochtig is. Teken kunnen kruipen maar springen of vliegen niet. Het is dus een fabeltje dat teken uit bosjes op je kunnen springen. Ook laten ze zich niet vanuit bomen op je vallen: teken leven juist vooral laag bij de grond waar het vochtig is. In Nederland vind je de meeste teken van maart tot november, of eigenlijk wanneer het warmer is dan +-7 graden Celsius. In andere landen kan dat dus in andere maanden zijn.
Hoe kom je aan een teek en tekenbeet?
Een teek is eigenlijk een soort van vampier ;-) en leeft van bloed van andere dieren (inclusief mensen). Wanneer een teek met jouw huid in aanraking komt zal hij proberen zich vast te bijten in je huid. Je kunt hem dan gewoon zien zitten, maar sommige teken zijn zo klein dat ze alleen maar zichtbaar zijn als een klein zwart puntje. Op het moment dat een teek zich vol zuigt met (jouw) bloed kan hij enorm groeien. Hierdoor kan hij wel een centimeter groot worden! Na enkele dagen laat de teek vaak vanzelf weer los. Een teek bijt zich het liefste vast op warme vochtige plekken, zoals de oksels, liezen, knieholte en bilspleet (echt waar) of achter de oren.
Wat kunnen teken veroorzaken en hoe zit dat
In tegenstelling tot wat veel mensen denken zijn teken zelf helemaal niet gevaarlijk. Sommige teken zijn echter besmet met bacterieen of virussen, zoals de Borrelia-bacterie die de ziekte van Lyme kan veroorzaken. Wanneer een besmette teek jou bijt kun je deze bacterie zelf ook binnen krijgen, waardoor je ziek kunt worden. In Nederland is gemiddeld 1 op de 5 teken drager van de Lyme-bacterie, al schijnt dit wat te verschillen per regio.(1) Als je wordt gebeten door een besmette teek hoeft dat daarnaast niet altijd te betekenen dat je ook echt de ziekte van Lyme zult krijgen. Vooral wanneer de teek minder dan 24 uur op je lichaam heeft gezeten is die kans hierop klein.(1)
Niet alleen de ziekte van Lyme
Naast de ziekte van Lyme kunnen via besmette teken ook andere ziektes aan mensen overgedragen worden, al komt dat in Nederland bijna niet voor. Voorbeelden hiervan zijn het tick-borne-encephalitis-virus, waarvan je een hersenvliesontsteking kunt krijgen, of Rocky Mountain Spotted Fever, een dodelijke aandoening veroorzaakt door de bacterie Rickettsia die vooral via teken in Amerika wordt verspreid.
Wat kun je doen tegen tekenbeten?
Het beste voorkom je natuurlijk een tekenbeet door te zorgen dat een teek je niet kan bijten. Dat doe je bijvoorbeeld door je huid te bedekken (laarzen dragen, je broek in je sokken stoppen, shirts met lange mouwen dragen) wanneer je een gebied betreed waar je wel eens teken zou kunnen tegenkomen (grasvelden of bossen). Ook zijn er bepaalde kledingstukken te koop die geimpregneerd zijn met de stof permethrine, wat teken zou afstoten. Maargoed, wanneer je juist lekker in het bos wilt gaan sporten is dat natuurlijk niet ideaal.
DEET, het middel wat je ook kunt gebruiken ter preventie van muggensteken, wordt door sommige producenten ook aangeraden om tekenbeten te voorkomen. Of dit het ook echt doet is niet wetenschappelijk bewezen, maar er is ook niet bewezen dat het niets helpt. Hoewel er geluiden rondgaan dat DEET (en andere synthetische insectenwerende middelen) schadelijk kunnen zijn tijdens de zwangerschap is ook dat niet wetenschappelijk bewezen. Wat wel echt tekenbeten kan voorkomen is het dragen van lichtgekleurde kleding. Dit is echter niet omdat teken niet van lichte kleding houden, maar puur omdat je zelf teken hier beter op kunt zien en ze daardoor van je af kunt halen. Lekker in een wit t-shirt gaan sporten dus!
Hoe verwijder je een teek
Een teek verwijder je door hem los te maken van de huid, bijvoorbeeld met een pincet of tekentang. Het is belangrijk dat je de hele teek los te maakt en niet alleen het lijfje. Je doet dit door de teek dan zo dicht mogelijk bij de huid vast te pakken en trekt hem vervolgens langzaam omhoog (dus niet heel snel, zoals je wel doet wanneer je bijv. je wenkbrauw epileert). Het draaien van de teek, of het trekken met kleine schokjes kan er voor zorgen dat de teek en zijn monddelen afbreekt, die vervolgens moeilijk te verwijderen zijn. Dit is daarom niet zo handig. In principe werkt een pincet net zo goed als een tekentang, wat eigenlijk ook gewoon een soort pincet is, hoewel in kleinere wetenschappelijke studies het gebruik van een tekentang als makkelijker wordt ervaren.
Wanneer moet je naar de dokter met een tekenbeet
Wanneer je bent gebeten door een teek hoef je niet altijd naar de dokter. Het is belangrijk je te realiseren dat lang niet alle teken ziektes bij zich dragen, ze dit daarnaast niet altijd overdragen en behandeling (naast het verwijderen van de teek) dus niet altijd nodig is. Je gaat naar de huisarts wanneer het verwijderen van de teek niet lukt, de teek langer dan 24 uur in de huid heeft gezeten (grotere kans op overdragen van ziektes), of wanneer er enkele dagen tot weken later een rode verkleuring of (ringvormige) vlek ontstaat op de plek waar de teek gezeten heeft (erythema migrans). Ook ga je naar de huisarts wanneer je dagen tot maanden na een tekenbeet bijvoorbeeld opeens grieperig wordt of gewrichtsklachten krijgt zonder dat andere mensen om je heen ziek zijn. Dit laatste kan een teken zijn van de ziekte van Lyme of andere door teken overgebrachte ziektes, en moet zo snel mogelijk (met antibiotica) behandeld worden.
Meer lezen? Check ook:
1. Thuisarts.nl